Δικηγορικό Απόρρητο και 'DAC 6' στην Ελληνική και Κυπριακή Έννομη Τάξη

Γιατί η υποχρέωση του δικηγόρου - ενδιάμεσου να γνωστοποιήσει σε άλλον ενδιάμεσο πληροφορίες για δηλωτέες διασυνοριακές ρυθμίσεις βάσει της DAC 6 συνιστά παραβίαση του δικηγορικού απορρήτου.

Του Γιώργου Καζολέα, Δικηγόρου LL.M.

Η νομοθεσία στην Ελλάδα

Με το άρθρο 51 του Νόμου 4714/2020 [[1]] προστέθηκε στο Νόμο 4170/2013 [[2]] νέο άρθρο 9ΑΒ υπό τον τίτλο «Πεδίο εφαρμογής και προϋποθέσεις της υποχρεωτικής αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών για δηλωτέες διασυνοριακές ρυθμίσεις», με σκοπό εναρμόνισης με την Οδηγία (ΕΕ) 2018/822 του Συμβουλίου της 25ης Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/16/ΕΕ όσον αφορά την υποχρεωτική αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών στον τομέα της φορολογίας σχετικά με δηλωτέες διασυνοριακές ρυθμίσεις ('DAC 6').

Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 9ΑΒ, οι ενδιάμεσοι υποχρεούνται να υποβάλουν στην αρμόδια αρχή, πληροφορίες που έχουν περιέλθει στη γνώση τους, στην κατοχή ή στον έλεγχό τους σχετικά με δηλωτέες διασυνοριακές ρυθμίσεις εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών.

«Ενδιάμεσος»  σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο (παρ.21 του αρ.4),  είναι κάθε πρόσωπο που καταρτίζει, διαθέτει στην αγορά, οργανώνει ή διαχειρίζεται την εφαρμογή μιας δηλωτέας διασυνοριακής ρύθμισης.

Ως «ενδιάμεσος» νοείται επίσης, κάθε πρόσωπο το οποίο, λαμβανομένων υπόψη όλων των σχετικών γεγονότων και περιστάσεων και βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών και της συναφούς εμπειρογνωμοσύνης και αντίληψης που απαιτούνται για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών, γνωρίζει ή μπορεί ευλόγως να υποτεθεί ότι γνωρίζει, ότι έχει αναλάβει να παρέχει, απευθείας ή μέσω άλλων προσώπων, βοήθεια, συνδρομή ή συμβουλές σχετικά με την κατάρτιση, τη διάθεση στην αγορά, την οργάνωση ή τη διαχείριση της εφαρμογής μιας δηλωτέας διασυνοριακής ρύθμισης. Οποιοδήποτε πρόσωπο έχει δικαίωμα να παράσχει αποδείξεις περί του ότι το προαναφερόμενο πρόσωπο δεν γνώριζε και δεν θα ήταν εύλογο να υποτεθεί ότι γνώριζε, ότι το εν λόγω πρόσωπο συμμετείχε σε δηλωτέα διασυνοριακή ρύθμιση. Για τον σκοπό αυτόν, ένα πρόσωπο μπορεί να παραπέμψει σε κάθε σχετικό γεγονός και περίσταση, καθώς και στις διαθέσιμες πληροφορίες και τη συναφή εμπειρογνωμοσύνη και αντίληψη του προσώπου.

Για να εμπίπτει στην κατηγορία του ενδιαμέσου, ένα πρόσωπο πρέπει να πληροί επιπροσθέτως τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) να έχει τη φορολογική του κατοικία σε κράτος μέλος,

β) να διαθέτει μόνιμη εγκατάσταση σε κράτος-μέλος μέσω της οποίας να παρέχονται οι υπηρεσίες που άπτονται της ρύθμισης,

γ) να έχει συσταθεί σε κράτος μέλος ή να διέπεται από τη νομοθεσία κράτους μέλους,

δ) να έχει εγγραφεί σε επαγγελματική ένωση που σχετίζεται με την παροχή νομικών, φορολογικών ή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ένα κράτος-μέλος.

Με βάση τον παραπάνω ορισμό, «ενδιάμεσος» μπορεί να είναι και ο δικηγόρος/ δικηγορική εταιρεία. Στο ζήτημα λοιπόν που γεννάται πώς συμβιβάζεται η παραπάνω υποχρέωση ενημέρωσης των Αρχών με την υποχρέωση εχεμύθειας και εμπιστευτικότητας που έχει ο δικηγόρος έναντι του πελάτη του, απαντάει η διάταξη της παρ.4 του άρθρου 9ΑΒ του Νόμου 4170/2013, όπως τροποποιήθηκε με το Ν.4714/2020, σύμφωνα με την οποία, "ο ενδιάμεσος, στον βαθμό που δραστηριοποιείται εντός των ορίων του νομοθετικού πλαισίου που διέπει το επάγγελμα του δικηγόρου, απαλλάσσεται από την υποχρέωση υποβολής πληροφοριών σχετικά με τη δηλωτέα διασυνοριακή ρύθμιση στην Ελλάδα, όταν η συμμόρφωση προς την εν λόγω υποχρέωση συνιστά παραβίαση της υποχρέωσης του δικηγόρου για την τήρηση απορρήτου και εχεμύθειας. Στην περίπτωση αυτή ο ενδιάμεσος γνωστοποιεί, χωρίς καθυστέρηση, σε κάθε άλλον ενδιάμεσο ή, αν δεν υπάρχει άλλος ενδιάμεσος, στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο τις υποχρεώσεις υποβολής πληροφοριών που υπέχουν δυνάμει της παρ. 6".

Η απάντηση όμως δεν είναι τελικά ικανοποιητική καθώς το δεύτερο εδάφιο της παραπάνω διάταξης  περιπλέκει τα πράγματα καθιερώνοντας μια μη συμβατή με το δικηγορικό απόρρητο υποχρέωση, αυτή της χωρίς καθυστέρηση γνωστοποίησης σε κάθε άλλον ενδιάμεσο των υποχρεώσεων υποβολής πληροφοριών.

Η υποχρέωση αυτή προκύπτει από το άρθρο 8αβ παράγραφος 5 της ως άνω Οδηγίας:

«5. Κάθε κράτος μέλος δύναται να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να χορηγεί στους ενδιαμέσους δικαίωμα απαλλαγής από την υποβολή πληροφοριών σχετικά με δηλωτέα διασυνοριακή ρύθμιση στις περιπτώσεις που η εν λόγω υποχρέωση υποβολής στοιχείων θα παραβίαζε το δικηγορικό απόρρητο βάσει της εθνικής νομοθεσίας του συγκεκριμένου κράτους μέλους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε οι ενδιάμεσοι να υποχρεούνται να γνωστοποιούν, χωρίς καθυστέρηση, σε κάθε άλλον ενδιάμεσο ή, αν δεν υπάρχει άλλος ενδιάμεσος, στον ενδιαφερόμενο φορολογούμενο τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης που υπέχουν δυνάμει της παραγράφου 6. Οι ενδιάμεσοι δύνανται να έχουν δικαίωμα απαλλαγής δυνάμει του πρώτου εδαφίου μόνο εφόσον δραστηριοποιούνται εντός των ορίων των συναφών εθνικών νόμων που διέπουν το επάγγελμά τους».

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ